Święta Bożego Narodzenia to czas wzmożonych wydatków i poszukiwania okazji – zarówno na wymarzone prezenty, jak i dodatkowe źródła dochodu, które mają pomóc domknąć świąteczny budżet. Pod presją czasu i rosnących świątecznych zobowiązań, wiele osób działa nieostrożnie. To niestety sprzyja oszustom. Próbując złapać ostatnie promocje lub znaleźć szybki sposób na dodatkowy zarobek, łatwo o chwilę nieuwagi, którą coraz częściej wykorzystują cyberprzestępcy – dla nich święta to prawdziwy czas żniw.

„Okres bożonarodzeniowy to czas, w którym wiele osób traci głowę w zakupowym szaleństwie. Pośpiech i brak uwagi to sprzymierzeńcy oszustów, którzy obiecują szybki zysk, a w zamian zostawiają swoje ofiary z pustymi rękami” – ostrzega Jakub Bartoszek, CEO ogólnopolskiej sieci kantorów kryptowalut Cashify.

Jak wynika z raportu CSIRT KNF (Computer Security Incident Response Team) za 2023 r., liczba zgłoszonych incydentów związanych
z oszustwami w Polsce wyniosła 22 tysiące, z czego znacząca część dotyczyła wyłudzeń finansowych online. Szczególnie na celowniku znajdują się osoby, które inwestują w kryptowaluty lub korzystają z nowych technologii i dopiero rozpoczynają swoją przygodę z nimi,
co podkreślają eksperci ds. cyberbezpieczeństwa.

„Cyberprzestępcy wykorzystują każdą okazję, by żerować na niewiedzy lub nieostrożności ludzi. Kryptowaluty stały się szczególnie atrakcyjnym obszarem dla oszustów, ponieważ wiele osób widzi w nich szansę na szybki zarobek, ale jednocześnie nie zna zasad działania tego rynku. Słyszeli gdzieś, że można dużo i łatwo zarobić. To idealne pole do nadużyć” – tłumaczy Jakub Bartoszek. - “Jako firma z wieloletnim doświadczeniem w branży, jesteśmy świadomi skali zagrożeń, jakie niosą ze sobą oszustwa kryptowalutowe, dlatego chętnie i bezpłatnie dzielimy się wiedzą na naszej stronie internetowej www.cashify.eu/kryptoscamy, gdzie prowadzimy szereg działań edukacyjnych w tym obszarze” - dodaje. 

Jak działają oszuści w obszarze kryptowalut?

W okresie przedświątecznym cyberprzestępcy dostosowują swoje metody do emocji i potrzeb, które są szczególnie silne w tym czasie. Osoby, które szukają oszczędności lub chcą szybko zarobić dodatkowe pieniądze, stają się łatwiejszymi celami. W obszarze kryptowalut oszustwa mogą przyjmować różne formy:

• Fałszywe platformy inwestycyjne – przestępcy oferują szybki zysk z inwestycji w kryptowaluty, prowadząc ofiary na fałszywe strony internetowe, które imitują prawdziwe giełdy. Ofiary wpłacają środki, które potem znikają bez śladu.
• Phishing i fałszywe portfele kryptowalutowe – oszuści wysyłają fałszywe e-maile lub SMS-y, podszywając się pod znane giełdy kryptowalutowe, aby nakłonić ofiary do kliknięcia w linki, które prowadzą do stron wyłudzających dane lub fałszywych portfeli.
• Nieistniejące ICO (Initial Coin Offerings) – przestępcy organizują fikcyjne oferty nowych kryptowalut, oferując „ekskluzywne inwestycje” w rzekomo obiecujące projekty. Osoby, które się zdecydują, przekazują swoje pieniądze na fałszywe adresy, tracąc je bezpowrotnie.
• Fałszywe konkursy i loterie kryptowalutowe – oszuści obiecują „wielką wygraną” w zamian za drobną wpłatę, wymagając przy tym podania danych osobowych, w tym danych dostępów do portfeli kryptowalutowych.

Jak wskazano w raporcie CSIRT KNF, jednym z kluczowych elementów sukcesu oszustów jest brak wiedzy ofiar na temat mechanizmów działania tych ataków. Szczególnie narażone są osoby starsze, ale także młodsze pokolenia, które często ma ograniczone doświadczenie w zarządzaniu finansami online.

Jak się chronić?

Aby nie paść ofiarą oszustwa, szczególnie w obszarze kryptowalut, warto stosować się do poniższych zasad:

1. Sprawdzaj wiarygodność platform inwestycyjnych – zawsze weryfikuj opinie o giełdach kryptowalutowych oraz projektach ICO (Initial Coin Offering). Można odwiedzić strony takie jak CoinMarketCap czy CoinGecko, które oferują informacje o popularnych giełdach i projektach kryptowalutowych.
2. Unikaj ofert obiecujących nierealistycznie wysokie zyski – żaden legalny projekt kryptowalutowy nie gwarantuje zysku. Jeśli ktoś obiecuje szybki i łatwy zysk bez ryzyka, to bardzo prawdopodobnie jest to oszustwo.
3. Zachowaj ostrożność w przypadku presji czasu – oszuści często stosują techniki wywierania presji, jak np. konieczność natychmiastowej decyzji, ponieważ „oferta wygasa za chwilę”. Tego rodzaju ponaglanie jest bardzo charakterystyczne dla oszustów..
4. Obcojęzyczny akcent w rozmowach telefonicznych – jeśli kontaktuje się z nami osoba z obcojęzycznym akcentem, powinniśmy zachować szczególną ostrożność. Często takie osoby są powiązane z oszustwami międzynarodowymi, zwłaszcza w przypadku ofert inwestycji w kryptowaluty.
5. Reklamy z wykorzystaniem wizerunków znanych osób – oszuści często wykorzystują wizerunki celebrytów, polityków czy sportowców w reklamach, które pojawiają się w mediach społecznościowych lub na różnych stronach internetowych. Nigdy nie klikaj na takie reklamy, szczególnie te, które oferują szybki zysk.
6. Nie zgadzaj się na zdalny dostęp do swojego komputera – oszuści mogą poprosić o dostępu do komputera np. w celu „pomocy” przy zakładaniu portfela kryptowalutowego. Najczęściej proszą o użycie oprogramowania AnyDesk lub TeamViewer.
7. Nie angażuj się w projekty, które wymagają wpłat przed udzieleniem dostępu do inwestycji – każda wiarygodna giełda lub projekt inwestycyjny powinien umożliwić dostęp do swoich usług bez konieczności wcześniejszej wpłaty. Wszelkie prośby o przedpłatę są wyraźnym sygnałem ostrzegawczym.
8. Nie klikaj w podejrzane linki – cyberprzestępcy często wysyłają wiadomości e-mail lub SMS-y, podszywając się pod zaufane platformy. Zamiast klikać w linki, odwiedzaj strony giełd bezpośrednio przez przeglądarkę, upewniając się, że adres URL jest poprawny.
9. Sprawdzaj terminy ważności domen - to również jeden ze sposobów na zidentyfikowanie oszustwa. Czasem zdarza się, że domena wygasa “za 24 godziny” - wówczas wygasa również projekt i nasze pieniądze.
10. Zabezpiecz swoje urządzenia – korzystaj z programów antywirusowych, dbaj o aktualizacje systemu operacyjnego oraz aplikacji,
    a także włącz dwuskładnikowe uwierzytelnianie (2FA) na wszystkich kontach związanych z kryptowalutami.
11. Nie zgadzaj się na kontakt z nieznanymi osobami – jeśli ktoś sam zgłasza się do Ciebie z propozycją inwestycji, to wyraźny sygnał ostrzegawczy. Legalni brokerzy nigdy nie dzwonią ani nie wysyłają nieproszonych wiadomości jako pierwsi. Oszuści często używają numerów telefonicznych zaczynających się na +44 (międzynarodowy numer kierunkowy Wielkiej Brytanii) lub kontaktują się przez aplikację WhatsApp.
12. Uważaj na „oferty szyte na miarę” – jeśli ktoś twierdzi, że ma ofertę, przygotowaną specjalnie dla ciebie, to również może to być oszustwo. Takie propozycje są jednym z najczęstszych elementów scamów.

„Jeśli masz wątpliwości, skontaktuj się z ekspertem i zasięgnij informacji w Google lub na grupach związanych z kryptowalutami. Jeśli nie masz doświadczenia w kryptowalutach, warto skorzystać z pomocy specjalistów, np. w takich miejscach jak nasze kantory” – radzi Jakub Bartoszek. „W Cashify uratowaliśmy już dla naszych klientów blisko 31 250 000 zł, przez co nie zarobiliśmy 937 500 zł prowizji. Ale takie jest nasze podejście – pomagamy ludziom, bo ich bezpieczeństwo jest dla nas najważniejsze.”

Kryptowaluty a bezpieczeństwo: wyzwania i nadzieje

Chociaż rynek kryptowalut jest jednym z obszarów najbardziej podatnych na oszustwa, edukacja może znacząco zmniejszyć skalę tego problemu. Kryptowaluty jako technologia są solidnie zabezpieczone. Najsłabszym ich ogniwem jest człowiek i jego nieuważność. Jak czytamy w raporcie Polskiego Instytutu Ekonomicznego, 66% Polaków przyznaje, że brakuje im podstawowej wiedzy o kryptowalutach.
To pokazuje, jak ważne są działania edukacyjne i jak dużo jest jeszcze do zrobienia w tym obszarze.

W tym kontekście szczególnie istotne będą zmiany prawne. Wprowadzenie regulacji MiCA (Markets in Crypto-Assets), które wejdą w życie w Polsce pod koniec 2024 r., ma na celu uregulowanie rynku aktywów cyfrowych, zwiększenie przejrzystości oraz poprawę ochrony konsumentów. Jednak eksperci podkreślają, że choć regulacje są istotne, to najważniejsza jest świadomość i odpowiednia wiedza użytkowników.

„Żadna regulacja nie zastąpi czujności i zdrowego rozsądku, dlatego edukacja jest podstawą, by zminimalizować ryzyko stania się ofiarą oszustwa” – kończy Jakub Bartoszek.